Vakantie Turkije
Turkije heeft alles wat een toerist maar kan wensen. Een aangenaam klimaat, gezellige badplaatsen, prachtige landschappen, een indrukwekkende cultuurgeschiedenis, een beroemde keuken en een vriendelijke bevolking. Redenen genoeg dus om hier een vakantie door te brengen.
Afwisselend landschap
Een groot deel van de 8.000 km lange kustlijn heeft een toeristische bestemming. Alleen de Zwarte-Zeekust in het noordoosten nog niet. De kust is hier geen aanrader, maar het Pontisch Gebergte met dichtbegroeide bossen is een fantastisch wandelgebied. Parallel aan de zuidkust loopt het Taurusgebergte met beboste en kale hellingen. Door de hoogvlakte stromen vele rivieren, ook de meren zorgen voor een aangename afwisseling.
In het westen zijn wel duizend hete thermale bronnen. Het maanlandschap van Cappadocië is het gevolg van vulkanische uitbarstingen. De kalkterrassen van Pamukkale danken hun bestaan aan het afgezette kalkzout dat afkomstig is van zwaar kalkhoudende waterstroompjes.
Taal
Met Engels en Duits kunt u bijna overal terecht, vooral in de grote steden en in de Egeïsche en mediterrane toeristencentra. Op Turkse scholen is Engels de belangrijkste vreemde taal. Onbekendheid met het Turks is daarom geen probleem tenzij u in afgelegen streken of het oosten reist.
Dankzij Atatürk gebruikt het Turks vanaf de jaren twintig het Latijnse alfabet (net als het Nederlands) met slechts een paar extra tekens, zoals trema’s, die een bepaalde uitspraak aangeven. Het Turks is een Oeral-Altaïsche taal, noch verwant aan de Indo-Europese talen, noch aan het Arabisch. De grammatica is bijzonder ingewikkeld.
Cultuur
Ondanks alle associaties met het Oosten is Turkije een efficiënt land, waar de bussen en treinen op tijd rijden en de mensen zeggen wat ze bedoelen. De Turken zijn recht door zee en zullen gewoon nee zeggen wanneer iemand iets onmogelijks van ze vraagt, in plaats van de persoon in kwestie af te schepen met allerlei beloften en verzekeringen.
In het openbaar lijken Turken stuger wordt nauwelijks gelachen op straat maar als u ze beter leert kennen, blijken ze wel degelijk gevoel voor humor te bezitten. Hun gereserveerde houding leverde ze bij vroegere reizigers de titel ‘de Engelsen van het Oosten op. Hoewel in het algemeen lijdzaam en geduldig, kunnen de Turken gewelddadig reageren als iets ze echt te ver gaat. Turkse soldaten er bestaat een dienstplicht van twee jaar worden beschouwd als de taaiste ter wereld.
Turkije is nog steeds een mannenmaatschappij: de twee hoogst geprezen deugden zijn eer en mannelijkheid. In een Turkse gevangenis staat de dief onderaan de ladder, de moordenaar bovenaan. Motieven voor moord hebben meestal te maken met eer en zijn dus respectabel. Wanneer bijvoorbeeld een man in een vlaag zijn ontrouwe echtgenote en haar minnaar doodt, wordt dat beschouwd als een persoonlijke erezaak.
De invloed van de islam blijft sterk en in de meeste auto’s en taxi’s hangen amuletten om het boze oog af te weren. Het alcoholgebruik is matig en openbare dronkenschap ondenkbaar. Jonge Turken stellen prijs op een goede opleiding en de beroepsbevolking is hooggeschoold, met naar verhouding meer afgestudeerden dan in sommige Noordeuropese landen. De kwaliteit van het onderwijs blijft ongelijk verdeeld. De meeste leraren en middelen gaan naar het toch al begunstigde westen, ten koste van het provinciale oosten.
Klimaat
Het contrast tussen het vruchtbare laagland aan de kust en het bergachtige binnenland is zeer groot en heeft enorme verschillen in seizoenstemperatuur tot gevolg. In het oosten kan de temperatuur in de winter dalen tot -40 °C met 120 dagen van het jaar sneeuw, terwijl de Egeïsche kuststreken zachte, regenachtige winters hebben en zomertemperaturen van rond de 35 °C. De meeste regen valt langs de Zwarte-Zeekust.
Eten&Drinken
Het meest opwindende aan de Turkse keuken zijn de meze, heerlijke hapjes die op zichzelf al een maaltijd vormen of als voorgerecht worden gegeten. Met de meze stellen de Turkse koks hun fantasie en creativiteit op de proef, bijvoorbeeld 101 variaties met aubergine. De meze zijn bij uitstek geschikt voor vegetariërs, börek (pasteitjes gevuld met kaas en kruiden), dolma (druivebladeren gevuld met rijst), auberginedips en salades, yoghurt en knoflooksausjes.
Olijfolie is de basis van de Turkse keuken. Sommige mensen vinden dat te vettig, weer andere zweren erbij. Het schijnt dat die olijfolie de weelderigheid van de haardossen stimuleert, die in de mediterrane streken zo wordt gewaardeerd. Aan de presentatie wordt de grootste zorg besteed, zelfs het kleinste gerechtje wordt gegarneerd met peterselie, citroen en olijven. Bij de meze wordt zoveel versgebakken Turks brood (pide) geserveerd als u maar wilt.
Vanwege de vier zeeën die de Turkse kusten beroeren is ook vis een hoofdbestanddeel van de Turkse keuken. Naast de hamsi, lekkere vishapjes van ansjovis als onderdeel van de meze, worden er hoofdschotels van zeebaars, boniter, zwaardvis, inktvis, grote garnalen, brasem en rode poon geserveerd.
Lamsvlees wordt het meest gegeten, als de welbekende kebab, maar ook als köfte (gekruide vleesballetjes). Kip is iets minder populair, maar wordt smakelijk bereid met walnoten, knoflook en paprika en verwerkt in Circassische gerechten. Bij de gerechten worden gewoonlijk salades geserveerd en rijst (pilav), bereid met pijnappels, rozijnen en kruiden.
Staat en economie
Turkije is een seculiere republiek met aan het hoofd een president. Deze wordt voor een ambtstermijn van zeven jaar gekozen door de ‘Grote Nationale' vergadering, het parlement met vierhonderd zetels. De president is tevens opperbevelhebber van de strijdkrachten. Na overleg met het parlement heeft hij ook de bevoegdheid om de noodtoestand uit te roepen. Het staatshoofd heeft in tegenstelling tot de tijd voor 1982 (toen er een nieuwe grondwet werd opgesteld na de militaire push van 1980) verdergaande bevoegdheden. Parlementsverkiezingen zijn er eens in de vijf jaar. De volksvergadering is in eerste instantie de wetgevende macht, hoewel ook de president in sommige gevallen wetten uit kan vaardigen.
Het land is opgedeeld in 81 provincies, elk bestuurd door een gouverneur. Heeft een stad of dorp meer dan tweeduizend inwoners, dan wordt er een burgemeester en een gemeenteraad gekozen.
Turkije is nog steeds een overwegend agrarisch land. Maar liefst 59 procent van de Turkse bevolking woont en werkt nog altijd op het platteland. De steden daarentegen vormen van oudsher de bestuurlijke centra waar de rijke grootgrondbezitters en de intelligentia wonen en waar de macht wordt uitgeoefend. De kloof tussen het platteland en de stad is dan ook zeer groot.
Agrarische exportproducten zoals katoen, tabak, noten, thee en zuidvruchten bepalen nog steeds voor meer dan zestig procent de exportopbrengsten. In de industrie ligt van oudsher het zwaartepunt bij de textielindustrie, op de voet gevolgd door alle industrie die gestoeld is op het verwerken van agrarische producten. De tertiaire sector is weinig efficiënt. Het overheidsapparaat is log en er heerst een enorme bureaucratie die gepaard gaat met een zeer grote verborgen werkloosheid, waarbij velen het werk doen van één. Een sterk gegroeide industrie is het toerisme.
Accomodacie
De accommodatie loopt uiteen van luxehotels met vijf sterren als het Hilton en het Sheraton tot eenvoudige familiepensions.
Over de gehele linie worden de eisen ieder jaar strenger en de meeste toeristen zijn bij hun eerste bezoek dan ook aangenaam verrast door de hoge kwaliteit van de accommodatie. Dit is niet het Midden-Oosten van de slecht functionerende apparatuur en de stroomstoringen, maar daarentegen ook niet het Europa van het smetteloze sanitair en de efficiënte kamermeisjes. De bediening is echter altijd vriendelijk en behulpzaam.
De nieuwere hotels zijn vaak prachtige bouwwerken in traditionele stijl. Met de hygiëne is het over het algemeen goed gesteld. Uw handen wassen onder stromend water is een essentieel element van de moslimcultuur, daarom hebben toilettafels bijna nooit een stop. De kamers hebben meestal een eigen toilet en douche, zelfs in de kleinere pensions. Douchebakken hebben meestal geen gordijn, dus de hele ruimte wordt drijfnat.
In juli en augustus is airconditioning geen overbodige luxe. De meeste hotels van vier en vijf sterren beschikken daar dan ook over, soms zelfs ook die met drie sterren. Op de grote hotels na loopt in de badplaatsen de warmwatervoorziening op zonne-energie. U moet er rekening mee houden dat de hoeveelheid water ’s avonds beperkt is. U kunt overdag zo veel water gebruiken als u wilt, maar het risico bestaat dat de reservoirs ’s avonds leeg zijn. Voor zonsondergang worden die echter weer bijgevuld.
Pensionkamers zijn vaak eenvoudiger dan hotelkamers, met minder meubilair en beperkte kastruimte. Tijdens de nationale feestdagen en de twee belangrijkste religieuze feesten (de Ramadan en het Offerfeest) zijn de hotels aan de kust volgeboekt. Maar landinwaarts, met uitzondering van toeristenplaatsen als Pamukkale, liggen ook vaak leuke, en bovendien minder drukke, hotelletjes.
Vervoer
Autoverhuur
Het huren van een auto is duur. Bestuurders moeten ouder zijn dan 21 jaar en over een geldig rijbewijs beschikken. Een WA-verzekering is minimaal vereist, maar het is verstandig om daarnaast nog een aanvullende verzekering af te sluiten die door alle verhuurbedrijven wordt aangeboden.
Openbaar vervoer
Voor kleinere afstanden is de bus een prima en relatief goedkoop vervoermiddel. De bussen zijn comfortabel en hebben airconditioning. De dienstregelingen zijn betrouwbaar. De bussen vertrekken vanaf busstations (otogar) en stoelen moeten een dag of twee van tevoren worden gereserveerd ofwel bij het lokale busstation of bij een reisagent.
Treinen hebben eerste en tweede klas zitplaatsen, sommige ook een restaurant en couchettes. Treinen vanuit Edirne en Griekenland komen aan op het Sirkeçi-station, treinen naar Ankara en Oost-Turkije vertrekken vanaf het Haydarpasa-station in het Aziatische deel. Kaartjes zijn te koop op het station en te reserveren via een reisagent. De treinreis van Istanbul naar Ankara duurt 9 uur. De Mavi Tren is de snelste intercity, en vertrekt tweemaal daags vanaf Haydarpasa.
In Istanbul rijden er sneltrams van Aksaray naar Ferhatpasa en Sirkeçi. Een ouderwets trammetje rijdt nog altijd langs de Istiklal Caddesi tussen Galata en Taksim. De Tünel, de oudste en kortste metro ter wereld, rijdt van Karaköy heuvelop naar Beyoglu.
Plaatselijk vervoer
Dolmus-taxibusjes zijn het goedkoopst. Deze pittige minibusjes rijden langs vaste routes en kunnen onderweg worden aangehouden. Dolmus betekent ‘volgepakt’, en dat is dan ook meestal het geval. Gewone taxi’s hebben een meter en vervoeren u snel en efficiënt door de stad. Het nachttarief van 24-6 uur (twee lichtjes op de meter) is 50 procent hoger dan het dagtarief (één lichtje).
Bootdiensten
Autoveren van de Turkish Maritime Lines varen driemaal per week van Istanbul naar Izmir, Marmaris en Mersin. TML exploiteert van mei tot oktober ook een Zwarte-Zeelijn die ’s maandags vanuit Istanbul via Sinop, Samsun, Ordu en Giresun naar Trabzon vertrekt. De veerdiensten over de Bosporus zijn frequent en goedkoop. Als kaartje worden er aan de kaden koperen munten verkocht.
Geld
De muntsoort is de Turkse Lira. De beste koersverhouding behaal je als je ter plaatse wisselt of geld uit de pinautomaat haalt. Je vindt geldautomaten eigenlijk overal, zeker in de toeristencentra en grotere steden.
Ook is het mogelijk Nederlands geld te wisselen bij banken en wisselkantoren. Ook travellercheques kunnen worden ingewisseld en creditcards worden in de meeste grotere winkels wel geaccepteerd.
Voor fooien geldt in restaurants zo’n tien procent van het totaalbedrag. De lonen zijn over het algemeen laag, daarom is het de gewoonte fooien te geven aan de chauffeur van de excursiebus, kamermeisjes en gidsen.
Banken zijn in de regel open van maandag tot en met zaterdag van 8.30 tot 12.00 uur en van 13.30 tot 16.00 uur. Postkantoren zijn dagelijks geopend van 8.00 tot 21.00 uur.