Vakantie Marokko
Marokko is het meest exotische land van Noord-Afrika. Wie het land bezoekt zal onder de indruk zijn van de prachtige koningssteden, met hun labyrinten van markten en lemen woonwijken waar de Afrikaanse en Arabische culturen samensmelten tot een bont geheel. Marrakech, Fes en Meknes behoren tot de meest oriëntaalse steden ter wereld, die hun gelijken hooguit vinden in Caïro of Damascus.
De soeks (markten) zijn ware schatkamers vol kleurig geschilderd aardewerk, kunstig gesneden houtsnijwerk, kostbare tapijten en zware zilveren sieraden. Maar je kunt er ook scherpe specerijen vinden en zoete parfums, illegaal ivoor of pantervellen, die traditioneel door de Sahara per kameelkaravaan uit Timboektoe werden aangevoerd, meestal in ruil voor zout en tot honderd jaar geleden samen met zwarte slaven. De islam zwaait hier de scepter en vijfmaal per dag is de lucht zwanger van de oproep tot het gebed, de oproep om diep te buigen voor Allah.
Maar Marokko biedt veel meer. De zuidelijke stranden van de 3500 kilometer lange kust hebben het hele jaar door een aangenaam klimaat. Tegelijkertijd bestaat een derde deel van het land uit bergen en hoogvlakten met een tiental pieken boven de 4000 meter. In deze gebieden kun je ’s winters skiën en ’s zomers kun je er trektochten maken.
Wie met een landrover echt diep de Hoge Atlas in gaat, komt terecht in Berberdorpen waar het vervoer nog per ezel gaat en het leven een eenvoud en rust kent alsof we niet zijn aanbeland in het derde millennium.
Klimaat
Marokko kent een grote verscheidenheid aan klimaatzones. De noordkust wordt gekenmerkt door een mediterraan klimaat met warme, droge zomers en zachte, natte winters. De Atlantische kust kent een warm zeeklimaat met beperkte neerslag door het hele jaar. De hogere bergstreken kunnen met name in de winter behoorlijk koud worden en er zijn dorpen waar ’s winters tot -20 C wordt geregistreerd. ’s Zomers zijn de dagen in de bergen heet en de nachten aangenaam fris. Het zuiden van het land, zowel Marrakech als het land achter de Hoge Atlas, heeft een woestijnklimaat met zeer beperkte neerslag, hete zomers en grote temperatuurverschillen tussen dag en nacht.
Cultuur
‘La ilaha illa Allah. Muhammudu rasulu Allah.’ ‘Er is niets goddelijks behalve God. Mohammed is zijn profeet.’ Dit is de geloofsbelijdenis, de shahada, de eerste en belangrijkste van de vijf pilaren of verplichtingen van de islam, de godsdienst van Marokko. Het woord ‘islam’ betekent letterlijk ‘overgave aan de wil van God’. Vijfmaal per dag moet de islamiet bidden en hij spreekt dan de shahada uit. Voorafgaand aan het gebed worden eerst gezicht, voeten en armen gereinigd. Het ritueel van het bidden, de salat, is de tweede pilaar. Vanaf de minaret wordt aangekondigd wanneer het tijd is voor de salat. De overige drie verplichtingen of pilaren zijn het geven van aalmoezen aan de armen ofwel de plicht tot zakat, het vasten tijdens de heilige maand ramadan, saum genaamd, en de hadj, de bedevaart naar Mekka. Deze vijf pilaren of verplichtingen staan in de koran, de heilige schrift van de islam, die in de 6e eeuw werd opgetekend door de profeet Mohammed.
Feestdagen en evenementen
Belangrijke feesten worden opgeluisterd door rondedansen, waarbij vrouwen en mannen aparte kringen vormen. De dansmuziek is een eentonige herhaling van eenvoudige melodieën, vaak in de vorm van vraag en antwoord, waarbij de kring herhaalt wat de voorzanger zingt. Ondertussen wordt de intensiteit van de muziek wel gestaag opgevoerd door versterking van het volume of een geleidelijke versnelling van het ritme. Gaandeweg gaan de dansers geheel op in de muziek en vormen van trance zijn niet ongebruikelijk.
Marokko kent een aantal feesten die op gezette tijden elk jaar terugkomen, meestal omdat het seizoensgebonden oogstfeesten zijn. De precieze data variëren enigszins; u kunt het beste informeren bij de toeristenbureaus. Daarnaast zijn er nog de nationale feestdagen. Deze hebben een vaste data in onze jaartelling.
Taal
Marokko telt naar schatting 29 miljoen mensen. Zo’n 40 procent van hen behoort tot de Berbers en heeft een Berber-dialect als moedertaal. De overigen spreken van huis uit Arabisch. De Berber-dialecten hebben drie overeenkomsten: ze zijn verwant aan de Oud-Egyptische taal, kennen alleen een orale traditie en geen schrift, en ze worden overwegend gesproken door mensen die in of achter de bergen wonen.
Berbers uit de Rif verstaan geen Berbers uit het zuiden en zelfs over kleinere afstanden kunnen de dialecten zo verschillen dat men zijn toevlucht moet nemen tot het Arabisch om een gesprek te voeren. Over het algemeen wordt een driedeling aangehouden in het palet van tientallen Berber-dialecten. In het Rif-gebergte wonen Zenata-Berbers of Kabylen, tot wie ook het merendeel van de Berbers in Noord-Algerije en Tunesië behoren. Ze spreken een dialect dat Tarafit wordt genoemd. Hier tref je ook mensen met blauwe ogen en in de kindertijd blonde haren aan. Het is een teken dat de Berbers etnisch gezien geen eenduidige achtergrond hebben.
Daarnaast heb je de Chleuch, de Berbers van de westelijke bergketens van de Hoge Atlas en het Anti-Atlas-gebergte. Hun taal wordt het Taschelhit genoemd. De derde hoofdgroep is die van de Sanhadja’s of Berabers. Deze van oorsprong nomadische groep is verwant aan de Toearegs, de blauwe mannen die tot op heden de Sahara doorkruizen op hun kamelen. De Berabers bewonen de Midden-Atlas en het oostelijk deel van de Hoge Atlas, alsmede de oases langs de woestijnrand, die ze delen met Arabische stammen. Hun taal wordt het Tamazight genoemd. Alle Berberdialecten zijn doorspekt met Arabische woorden.
Eten
In Marokko wordt ’s middags en ’s avonds warm gegeten. Zoals overal ter wereld worden lokale gerechten het best bereid bij de mensen thuis en in Marokko hebt u een redelijke kans daar een keer van te genieten. De goedkoopste dis is de vullende maaltijdsoep harira, waarmee tijdens de vastenmaand ramadan het eten begint na zonsondergang, maar die verder ook het hele jaar op de menu’s prijkt voor enkele dirhams. Het is ook een snelle maaltijd omdat deze altijd klaarstaat. Veel etensstalletjes en kleinere eetgelegenheden verkopen brochettes, spiezen met daaraan gegrild vlees, worstjes, gehakt of lever van vooral geiten en schapen. Dit wordt dan samen met frites en salade geserveerd.
Couscous en tajine zijn de meest typisch Marokkaanse gerechten. Couscous is het nationale gerecht van Marokko en ontbreekt dan ook nooit op feestelijkheden. Het gerecht bestaat uit gestoomde tarwegries, kleine graankorreltjes samen met een stoofpot van groenten, vlees (meestal lamsvlees) en specerijen met veel kookvocht. Tajine is een stoofpot van aardappelen,
verscheidende soorten groenten en vlees in de gelijknamige aardewerken schotel, waarbij een hoge keramische kegel op een ronde schaal staat. Door zijn hoogte circuleert de hete lucht in de tajine, waardoor deze feitelijk werkt als een oven.
Belangrijke feestgerechten zijn mechoui, geroosterd lam, en pastilla, dat voornamelijk in Fes wordt gegeten, een ovengerecht van duif en amandelen in dun bladerdeeg. Als u deze gerechten in een restaurant wilt eten, zult u ze in de regel een dag van tevoren moeten bestellen. Een heerlijk gerecht dat sneller wordt bereid is de poulet au citron, malse kip, gestoofd met olijven en citroenen.
Drinken
Het is het veiligst om mineraalwater uit flessen te drinken; drink liever geen ongekookt kraanwater. Het kraanwater wordt wel gechloreerd en is in de meeste grote steden inmiddels wel drinkbaar, maar er zijn toch veel mensen die er last van krijgen. Het water in Meknes is om onduidelijke redenen een uitzondering op de regel. Sidi Ali of Sid Harazem zijn twee veel voorkomende merken mineraalwater. Mineraalwater wordt ook in kleine flesjes verkocht, dat is handig voor in de dagrugzak. In een restaurant of hotel betaalt u al gauw het dubbele. Koffie wordt met een glas water geserveerd. Dat is vrijwel overal kraanwater.
Thee krijgt u voortdurend aangeboden. In winkels om u op uw gemak te stellen en om de koop te vergemakkelijken en elders overal waar u bij Marokkanen binnenkomt. Nana of muntthee is de traditionele drank van het land. Het wordt gezet van groene Chinese thee (meestal van het merk Gunpowder) samen met verse muntbladeren en grote brokken suiker, die het geheel mierzoet kunnen maken. Voor het maken van de thee neemt men de tijd, het is een ceremonie die met een zekere trots wordt verricht.
Alcohol is in de kleinere plaatsen vaak niet te krijgen. Marokko is tenslotte een islamitisch land. De weinige bars die zich richten op de Marokkanen zelf zijn vaak moeilijk vindbare ‘zuipholen’ waar u mannen zult zien zitten rond tafels vol met lege flessen. Marokkanen die in dit soort gelegenheden drinken beperken zich meestal niet tot een biertje. In de meeste hotels en restaurants die zich richten op buitenlanders is bier en wijn verkrijgbaar. De meest voorkomende biermerken zijn Stork en Flag, beide lichte pilsen. De witte wijn uit Marokko is in de regel simpel, licht en fruitig. Marokkaanse rode wijnen kunnen nogal in kwaliteit verschillen, van prima tot ondrinkbaar. Aanbevelenswaardig zijn onder andere Guerrouane (ook wit), Valpierre (ook wit) en Cabernet du President.
Hotels
De Marokkaanse regering heeft een classificatiesysteem ingesteld dat ook werkt als een prijsindicatie. Een geclassificeerd hotel moet classificatie en prijs duidelijk vermelden bij de receptie. De genoemde prijs staat vast. Onderhandelen over de prijs kan wel, maar meestal alleen in het laagseizoen en als u langer blijft. Voor Marokkanen geldt in de regel een korting van 25 procent op de vermelde tarieven bij een verblijf van minimaal twee nachten. Deze korting kunt u in ieder geval ook voor uzelf bedingen!
Goedkope hotels en pensions
Veel onderkomens in Marokko vallen in deze categorie en in elke plaats zijn wel goedkope hotels of pensions te vinden. De prijs en kwaliteit in deze categorie varieert enorm, maar hangen maar ten dele samen. Er is veel amateuristisch geknoei aan de onderkant van de markt en veel plekken zijn ronduit smerig. Meestal kunnen deze onderkomens niet van tevoren geboekt worden. Deze overnachtingsmogelijkheden worden vooral door reizende Marokkanen gebruikt. De aangegeven goedkope adresjes in deze categorie zijn wel aanbevelenswaardig.
Wilt u in de medina van een stad slapen, dan bent u vaak aangewezen op deze pensions.
Kamperen
Er zijn tal van campings in heel Marokko, maar de meeste hebben slechte voorzieningen, liggen ver verwijderd van de steden of bezienswaardigheden en worden slecht bewaakt. Vaak zijn ze eigenlijk alleen echt geschikt voor campers en caravans met eigen voorzieningen. Wie de bergen in wil, kan vrij kamperen, hoewel het wel aan te raden is om vlak bij een boerderij te gaan staan en uitdrukkelijk toestemming te vragen en te vragen of de mensen willen toezien op de tent als u weg bent.
Overige accommodaties
Er zijn verscheidene plaatsen waar bezoekers soms langer blijven. Vooral langs de kust zijn er veel appartementen te huur die in de zomervakantie door Marokkaanse families worden betrokken maar in de rest van het jaar vaak leegstaan. Tanger en Marrakech kennen ook te huren appartementen. In de bergen bent u vaak aangewezen op gîtes: primitieve berghutten, soms enkel met matrassen en dekens op de grond.
Autoverhuur
Marokko kunt u het beste ontdekken met de auto. Het land heeft een uitstekend onderhouden wegennet dat reikt tot in alle hoeken van het land. De verkeersdrukte is veel minder dan we in de Benelux gewend zijn en in het algemeen wordt er redelijk veilig gereden. Daarom is het een groot plezier om in dit land rond te rijden. De bewegwijzering in het land is afkomstig van de Fransen en komt in grote lijnen overeen met de onze.
Het huren van een auto is eenvoudig en op veel plaatsen mogelijk met prijzen die een kwart liggen onder die in de Benelux. De internationale verhuurbedrijven zijn in de regel iets duurder. Daar staat tegenover dat het materieel in goede staat verkeert, goed verzekerd is en er zijn meerdere adressen waar u tegen een meerprijs een auto achter kunt laten. Op de grotere vliegvelden zijn in de aankomsthal kantoortjes van de bekende verhuurbedrijven zoals Herz, Avis en Euro-Rent.
Openbaar vervoer
De bussen kunnen worden onderverdeeld in CTM-bussen van de Marokkaanse staat en bussen van privé-maatschappijen. De CTM-bussen zijn modern, comfortabel met gereserveerde plaatsen en leggen een traject in de regel met behoorlijke snelheid af. Het nadeel is dat de frequentie niet zo hoog is. De bussen van privé-maatschappijen gaan vaker, maar stoppen ook vaker en kunnen overvol worden. De frequentie is vaak hoger en voor belangrijke bestemmingen kunt u de gok nemen op de bonnefooi naar het busstation te gaan. De bussen van beide soorten vertrekken niet altijd vanaf hetzelfde station.
Een goed alternatief voor de bus is de verzameltaxi of grand-taxi. Dit zijn meestal oude Mercedessen of Peugeots 504, die zes tot zeven passagiers meenemen. De taxi’s zijn, als ze eenmaal rijden, een stuk sneller dan bussen, maar er zijn chauffeurs bij die erg weinig om het leven lijken te geven vanaf het moment dat ze het gaspedaal hebben gevonden.
Marokko heeft een aantal spoorwegen in het noorden van het land, die de belangrijkste steden aldaar met elkaar verbinden. Marrakech is de zuidelijkste plaats met een spoorverbinding. De treinen zijn comfortabel en rijden op tijd, maar de frequentie is laag, evenals de snelheid op langere trajecten omdat er vaak wordt gestopt en overgestapt. Er zijn twee klassen in de trein, maar ook de tweede klas wordt zelden overvol. De belangrijkste diensten die worden onderhouden zijn: Marrakech-Rabat via Casablanca, Oujda-Tanger via Fes en Meknes. Wilt u met de trein van Marrakech naar Tanger dan moet u meestal overstappen in Sidi Kacem, een groot emplacement waar verschillende doorgaande treinen op elkaar wachten.
Binnenlandse vluchten
Er is een uitgebreid netwerk van binnenlandse vluchten in Marokko, dat verzorgd wordt door Royal Air Maroc. Er worden vele steden aangevlogen onder andere Tanger, Fes, Rabat, Casablanca, Marrakech, Ouarzazate en Agadir.
Praktische zaken
Douane en grensformaliteiten
Bij aankomst in Marokko krijg je zonder poespas een gratis entreestempel waarmee je drie maanden in het land kunt verblijven. Het enige wat nodig is, is een geldig paspoort. Maak van de foto/naam-pagina van het paspoort een fotokopie en stop deze elders in uw bagage. Verlies of diefstal van uw paspoort kan anders behoorlijk vervelend worden.
Gezondheid
Het meest voorkomende gezondheidsprobleem naast verbranding is diarree. Vakantiegangers worden er vaak door getroffen als ze er net een paar dagen zijn. In de meeste gevallen gaat het om een volstrekt onschuldig verschijnsel dat wordt veroorzaakt door verandering in voedingsgewoonten, de hitte of door onschuldige bacteriën waar het lichaam snel afweer tegen opbouwt.
Medische diensten zijn in Marokko aangegeven met een rode halve maan, het islamitisch equivalent van het westerse rode kruis. Artsen en apothekers zijn in de regel goed opgeleid en betrouwbaar. Frans is de taal bij uitstek om met artsen en apothekers te communiceren.
Er zijn geen verplichte vaccinaties, behalve wanneer men maximaal veertien dagen voor aankomst in Marokko in een gebied is geweest waar gele koorts of cholera heerst. Meestal raadt de GGD vaccinaties tegen tyfus, DTP en geelzucht aan.
Geldzaken
De munteenheid van Marokko is de Marokkaanse dirham. De dirham is onderverdeeld in 100 centimes. Muntgeld is er in 5, 10, 20, en 50 centimes en 1, 5, 10 en 20 dirham en er zijn biljetten van 5, 10, 50, 100 en 200 dirham. In de grote steden zijn biljetten geen probleem, maar wie de oases of kleine dorpjes in gaat kan beter niet alleen biljetten van 200 dirham meenemen.
U kunt pinnen bij een van de vele geldautomaten die het land inmiddels rijk is. Let wel op of er een symbool op de automaat overeenkomt met die op uw kaart. Zorg dat u voldoende dirhams hebt als u een paar dagen niet in een grotere stad komt.
Verder kunt u eurocheques meenemen. Ze zijn gemakkelijk inwisselbaar en beschermd tegen diefstal. Girobetaalkaarten en natuurlijk cash Nederlandse guldens zijn in de toeristencentra inwisselbaar. U kunt ook geld opnemen met uw creditcard, maar dat is verhoudingsgewijs duur. Daarmee betalen in de betere hotels, restaurants en het afrekenen in duurdere souvenirwinkels kan natuurlijk wel.
Tijdsverschil
In Marokko is het een uur vroeger dan in Nederland en België, behalve in de periode dat de zomertijd bij ons geldt, dan is het twee uur.