Vakantie Finland
Finland ligt geografisch gezien in het uiterste noordoosten van Europa, tussen Zweden in het westen en Rusland in het oosten (en grenst aan Noorwegen in het noorden). Een blik op de kaart van Noord-Europa verklaart de bijnaam ‘de maagd met twee moeders’. De ‘twee moeders’ zijn Zweden en Rusland en die zijn qua omvang beduidend groter dan Finland. Desondanks behoort Finland zelf met een oppervlakte van circa 338.000 km2 tot een van de grootste landen van Europa. De lengte van noord naar zuid meet 1160 km. De breedte van west naar oost is 540 km. Ter vergelijking: Finland is negen keer zo groot als Nederland. Na IJsland is Finland de noordelijkste staat van Europa. Een derde deel van Finland ligt boven de poolcirkel. Lapland (Lappi) is met 93.057 km2 land en 5880 km2 water de grootste provincie.
Noord-Karelië in het oosten van Finland neemt een bijzondere plaats in de geschiedenis in. Cultureel gezien is Karelië sinds de Middeleeuwen de overgangszone tussen Oost en West, Rusland en Finland, het lutherse en het orthodoxe geloof.
Het land van duizend meren’, een andere bekende bijnaam van Finland, telt maar liefst 187.888 meren die voornamelijk te vinden zijn in Zuid- en Midden-Finland.
De rivieren zijn op sommige plaatsen zo schoon, dat er zelfs midden in de grootste steden op zeeforel gevist kan worden, zoals bijvoorbeeld in het centrum van Tampere. De meren en rivieren beslaan bijna 10 procent van het oppervlak, evenals akkers en weiden. Ruim 15 procent van Finland is bebouwd. Het grootste gedeelte bestaat uit bossen (ruim 65 procent), waarmee Finland het dichtstbeboste land van Europa is.
Finland bestaat voor 1,2 miljoen ha uit beschermd natuurgebied. Hieronder vallen 27 voor het publiek geopende nationale parken (‘kansallispuisto’). Voor sommige gebieden in de parken, waar zeldzame dieren en planten voorkomen, is een vergunning nodig. Niet of beperkt voor het publiek toegankelijk zijn 19 regionale natuurreservaten (‘luonnonpuisto’), 884 particuliere natuurparken, 137 veengebieden en 34 vogelreservaten en beschermde moerasgebieden. Ze staan alle onder toezicht van het ministerie van Land- en Bosbouw. De nationale parken Seitseminen, Pallas-Ounustunturi, Pyhätunturi, Oulanja en Urho Kekkonen hebben informatiecentra waar gegevens over de flora en de fauna verkrijgbaar zijn.
Klimaat
Het gematigde landklimaat brengt Finland warme zomers en koude winters. Juli is de warmste maand en februari de koudste. In de zomermaanden kan het kwik van 15 graden Celcius in het noorden tot 20 graden (tot zelfs 30 graden) in het zuiden oplopen. In hartje winter kan de temperatuur dalen tot -30 graden respectievelijk -15 graden. De temperatuur wordt beïnvloed door de warme golfstroom die in de Atlantische Oceaan ontstaat. Oostenwinden voeren warme en droge lucht mee. In Lapland heerst een toendraklimaat en kent men extreme vorstperiodes. De eerste sneeuw valt hier begin oktober al en het kwik kan dalen tot -40 graden. Zuid-Finland krijgt zijn eerste sneeuwlaag daarentegen pas in november.
Aan de kust heerst een zeeklimaat. In de kustgebieden is het dan ook vochtiger dan elders in het land. In Zuidoost-Finland wordt ’s zomers de hoogste gemiddelde temperatuur van Scandinavië bereikt. De Finse westkust behoort tot de zonnigste gebieden van Noord-Europa. De watertemperatuur in ondiepe meren en baaien kan na half juni oplopen tot meer dan 20 graden Celcius en dat maakt het baden aangenaam.
De watertemperatuur loopt in ondiepe meren en baaien in Zuid-Finland vanaf juni op tot circa 20 graden Celcius. Juli en augustus bieden de grootste kans op zonneschijn en aangename temperaturen. September en oktober zijn vooral in Zuid-Finland vanwege de prachtige herfstkleuren, aangename reismaanden.
Cultuur
De bekendste Finse bijdrage aan de wereld-architectuur is het functionalisme. Deze recht-toe-recht-aan bouwwijze heeft veel aanhangers gevonden en wordt niet zelden hoog gewaardeerd, maar is ook typisch voor een bepaald trekje in de Finse samenleving. Zowel in kunstzinnig opzicht, in sociale of technologische omgeving lijkt het rijtjes-huizen model te overheersen. Intussen zijn al een paar generaties Finnen met dit uniforme model opgegroeid en lijkt het no-nonsense denken stevig geworteld te zijn.
Om de platitudes nog een beetje meer ruimte te geven, kan men ook nog zeggen dat de Finnen terughoudend zijn, sterk aan hun familie hangen en veel waarde hechten aan eigen huis en auto. Die laatste twee welvaartssymbolen zijn in Finland meestal behoorlijk duur en dus kunnen we gerust ook nog zeggen dat de gemiddelde Fin een materialist is. Finland is een geëmancipeerd land (als eerste in Europa in 1906 algemeen vrouwenkiesrecht), het Fins is een geëmancipeerde taal (er bestaat geen apart woord voor ‘hij’ en ‘zij’, alleen ‘hän’).
U moet vooral niet versteld staan als u in Finland getutoyeerd wordt. In het Engels zal dat niet zo snel opvallen, maar in Finland (en in Scandinavië in het algemeen) spreekt men elkaar snel met ‘je’ aan. Dat is niet onbeleefd bedoeld, maar geldt als een ongecompliceerde aanspreekvorm. Het Finse ‘u’ (‘te’) geldt bijna als een belediging.
Als u bij Finnen thuis wordt uitgenodigd, is het een goed idee om bloemen mee te nemen. Het wordt zeker op prijs gesteld als u op tijd komt. Vaak wordt er binnenshuis niet gerookt. Betreft de uitnodiging een uitje naar een zomerhuis, dan kunt u ook gerust praktische zaken als een pak sap, koekjes, koffie of chocolade meenemen.
Taal
Fins en Zweeds zijn de twee officiële talen in Finland. Het grootste gedeelte van de bevolking (92,74 procent) spreekt Fins. Een veel kleiner percentage (5,71 procent) spreekt Zweeds. In Lapland spreken circa 1700 mensen Laps (Samisch). Hoewel het Samisch tot de Oostzee-Finse taalgroep behoort, wijkt de taal erg af van het Fins. Het Samisch kent tien verschilende dialecten die onderling verschillen. De sprekers van de diverse dialecten kunnen elkaar toch redelijk verstaan. In Finland wordt het Inari-Samisch en het Skolt-Samisch gesproken, ieder met een paar honderd sprekers. Het Samisch dreigt verloren te gaan in het gemoderniseerde Lapland.
Praktische zaken
Douane en grensformaliteiten
Nederlanders hebben voor een bezoek aan Finland een geldig paspoort nodig, Belgen kunnen ook volstaan met een geldig identiteitsbewijs. Het verblijf is toegestaan tot in totaal maximaal drie maanden in de Scandinavische landen Finland, Denemarken, Zweden en Noorwegen. Bezoekers uit niet-EU landen en Griekenland moeten in ieder geval een geldig paspoort hebben, in sommige gevallen ook een visum. Nadere informatie is te krijgen bij de Finse ambassade.
Reizigers uit EU-landen mogen de volgende hoeveelheden alcohol en tabaksartikelen invoeren zonder daarvoor invoerrechten te hoeven betalen: alcohol-sterke drank (meer dan 22 procent): maximaal 1 liter, plus 3 liter zwak-alcoholische drank (minder dan 22 procent) plus maximaal 15 liter bier. Personen tussen 18 en 20 jaar mogen geen sterke drank invoeren.
Tabak (vanaf 17 jaar): 300 sigaretten of 150 cigarillos of 75 sigaren of 400 gram andere tabaksproducten. De regelgeving omtrent de invoerbeperkingen in Europa is de laatste jaren steeds aan veranderingen onderhevig geweest. Het is dus belangrijk u van de laatste stand van zaken op de hoogte te stellen, bijvoorbeeld bij het Fins Verkeersbureau of bij de douane.
Gezondheid
Finland kent een medische verzorging op hoog niveau, die bovendien voor bewoners van EU-landen vrijwel gratis is (internationaal verzekeringsbewijs E111 of ziekenfondskaart meenemen). De ambulante hulp in de overal aanwezige gezondheidscentra (‘terveyskeskus’) en poliklinieken is gratis. In de overige stedelijke, regionale en landelijke ziekenhuizen wordt een vergoeding gevraagd. De patiënt betaalt die kosten eerst zelf, maar kan de rekening later thuis bij zijn ziektekostenverzekering of ziekenfonds indienen.
Er bestaat (naast het gezondheidssysteem van de staat) ook nog een circuit van dure privé-artsen. Tandartsen vallen daar ook onder. De patiënt schiet de kosten voor, in de regel worden die door de verzekering thuis betaald. Het afsluiten van een aanvullende reisverzekering loont bijna altijd de moeite. Voor nadere inlichtingen kunt u het beste bij uw eigen verzekering terecht.
Geldzaken
In Finland wordt als valuta de euro gehanteerd. Buitenlands geld kunt u bij bijna alle banken wisselen, maar de provisie is vaak hoog. Buiten kantooruren kunt u op het vliegveld Vantaa en de veerhaven Katajanokka bij Helsinki terecht. Er zijn in ruime mate geldautomaten in Finland aanwezig. Als u een bankpasje of een Giromaatpas heeft met een logo van Eurocheque, Cirrus of Maestro kunt u in vrijwel elke grotere plaats contant geld opnemen.
Credit Cards zijn in Finland zeer gebruikelijk en vrijwel overal worden Access, American Express, Diner’s Club, Eurocard, Mastercard en Visa geaccepteerd. In veel gevallen geniet plastic geld al de voorkeur boven papiergeld of munten.
Tijdsverschil
Finland kent de Oost-Europese tijd: dat is een uur later dan bij ons. De zomertijd verloopt parallel aan die van de Benelux.
Eten
De Finse keuken kent zowel Scandinavische als Russische invloeden. Er is een aantal (regionale) specialiteiten ontstaan dat het proberen meer dan waard is. In de eerste plaats heeft u meestal een ruime keuze aan visgerechten, waarvan zalm (‘lohi’), meerforel (‘siika’), regenboogforel (‘kirjolohi’) en Baltische haring (‘silaka’) de bekendste zijn. Rendier en ander wild zijn zeer geliefd, terwijl ook Fins paaslam of grote gekookte ham tot over de landsgrenzen bekend geworden zijn.
Een willekeurige opsomming van andere specialiteiten zou onder meer uit ‘rapu’ (rivierkreeft, vanaf 20 juli), leverpastei met aardbeienjam, melksoep met vis, ‘mäti’ (kuit van zoetwatervis, geel of oranje, met zure room, gehakte ui en peper), ‘karjalanpaisti’ (Karelische stoofpot van lams-, varkens- en rundvlees), ‘kalakukko’ (brood uit Kuopio, waarin vis verwerkt is), nieuwe aardappels met paddestoelen-ragout en bosbessentaart kunnen bestaan. Wat de bessen betreft moet u wat extra tijd nemen om alle verschillende soorten eens te proeven.
Het aanbod in verse groenten is opvallend groot als u bedenkt op welke breedtegraad Finland ligt. De nadruk ligt desalniettemin op stoofschotels met wortel, kool, koolraap en bieten. Een veel gebruikt kruid is verse dille.
Drinken
Wat het drinken betreft hebben we weer de ‘Finse paradox’ nodig om het consumptiegedrag van de Finnen te verklaren. Enerzijds zijn de Finnen hartstochtelijke melkdrinkers (nergens ter wereld wordt bijvoorbeeld zoveel koude melk bij de lunch gedronken). De hele dag door worden er bovendien liters koffie gedronken.
Beroemde dranksoorten zijn Koskenkorva (wodka met 38 procent alcohol, uit tarwe gestookt), diverse Finse biersoorten (fris en licht) en verschillende bessen-likeuren. Alcoholvrij-bier en lichtbier (pils) is in de supermarkt te krijgen; sterk bier en alle andere alcoholische producten koopt u in de Alko-staatswinkels.
Restaurants
De prijzen in de Finse restaurants liggen wat het eten betreft niet veel hoger dan bij ons. Dat de drankrekening zich echter in een heel ander tempo kan ontwikkelen, zult u snel merken. De meeste restaurants hebben een opvallend ruime keuze, de bediening is vlot en vriendelijk en de kwaliteit van het gebodene is doorgaans goed. Er zijn kortom voldoende redenen om een restaurant op te zoeken.
Simpele, snelle en goedkope gerechten vindt u in een ‘kahvila’ of ‘baari’, zelfbedieningsrestaurants waar geen alcohol (behalve licht-bier) wordt verkocht. Ook wegrestaurants en hotels bieden vaak goedkope en smakelijke maaltijden. Ten slotte kunt u natuurlijk in deze prijsklasse ook gaan eten in een van de vele filialen van Amerikaanse fast food-ketens. Meer culinair plezier beleeft u in de iets duurdere en betere restaurants. Het beste houdt u zich aan de lokale specialiteiten.
Als een Finse familie naar een goed restaurant gaat, kleedt iedereen zich netjes aan. Is echter de keuken eerder middenklasse en de prijzen op de menukaart aan de lage kant, dan kan diezelfde familie ook in joggingpak verschijnen. De uitersten liggen schijnbaar dicht bij elkaar.
Hotels
De meeste Finse hotels en motels behoren tot de betere middenklasse. Behalve in een paar vijf-sterren hotels, zult u geen overdreven luxe aantreffen. Ook aan het andere einde van de kwaliteitsschaal is niet zo veel te vinden. U kunt kortom verwachten dat u in een niet al te grote, degelijk ingerichte en moderne kamer wordt ondergebracht. Tot de standaarduitrusting behoort bijna altijd douche/wc, radio en telefoon en tv. Ook zult u bijna overal een sauna (en soms een zwembad) aantreffen.
Buiten Helsinki is het ontbijt (in buffetvorm) vrijwel altijd bij de kamerprijs inbegrepen. De hotel-restaurants serveren meestal de hele dag maaltijden voor gasten en niet-gasten. De plaatselijke bevolking huurt ook vaak zalen in de hotels voor het vieren van bruiloften of andere festiviteiten.
Vakantiehuisjes
Een aangenamere manier om in Finland onderdak te vinden is nauwelijks denkbaar: een van de vele duizenden huisjes, direct aan het water, met het bos rondom. Vaak hoort bij het huisje een roeiboot die aan de steiger ligt, een sauna en een flinke lap grond waar de kinderen naar hartelust kunnen ravotten.
Het aanbod varieert van luxe bungalows met alles erop en eraan, tot simpele houten hutten zonder stroom. Maar het doorsnee-huisje heeft natuurlijk stroom, een keuken, douche/wc, twee slaapkamers en een sauna. Vaak is er ook nog een open haard, een eigen strandje en een roeiboot. Vaak zijn brandhout en elektriciteit in de huurprijs inbegrepen; handdoeken, lakens en slopen neemt u zelf mee, maar zijn vaak ook nog ter plekke te huur.
Kamperen
Finland is een fantastisch kampeerland, met meer dan 350 campings die vrijwel allemaal prachtig aan het water en aan de bosrand gelegen zijn. Het Allemansrecht opent weliswaar de theoretische mogelijkheid ook in het wild te kamperen, maar het verdient altijd de aanbeveling een officiële camping op te zoeken. Net als elders in Scandinavië hebben veel campings ook eenvoudige hutten te huur (meestal voor vier personen). Verwacht daar niet te veel comfort, hooguit een lekker bed, een kookplaat en kast.
Ongeveer 70 campings zijn het hele jaar geopend. Dit zijn meestal campings in Zuid-Finland met veel vaste kampeerders, maar ook in de buurt van wintersportcentra zult u campings aantreffen die het hele jaar door geopend zijn. Iets meer dan de helft van die campings is aangesloten bij de Finse Toeristenvereniging (herkenbaar aan de wit-blauwe bordjes met een C). Houd bij de vakantieplanning rekening met de korte zomer in Noord-Finland en de muggen die u waarschijnlijk wel eens zult aantreffen.
Autorijden
Het wegennet in Finland is redelijk goed ontsloten. In het zuiden zult u veel uitstekende geasfalteerde wegen aantreffen, terwijl ook in het uiterste noorden de hoofdwegen geasfalteerd zijn. Overal in het land zijn landwegen uit vastgereden grind en zand te vinden. Ook op deze secundaire wegen kunt u goed en snel rijden. Steenslag is niet uit te sluiten en het kan dus handig zijn (als u naar Lapland gaat) een opvouwbare plastic noodruit mee te nemen.
De verkeersregels in Finland zijn grotendeels gelijk aan die in Nederland en België. Er wordt rechts gereden, het dragen van veiligheidsgordels is voor alle inzittenden verplicht en ook overdag dient u buiten de bebouwde kom ten minste met dimlicht te rijden. De verkeersborden die u in Finland zult tegenkomen, komen in het algemeen overeen met die in Nederland en België. Het driehoekige voorrangsbord is in Finland geel-rood in plaats van wit-rood. Trams hebben in Helsinki altijd voorrang.
Een waterdicht Wegenwacht-systeem bestaat in Finland niet, maar als u na motorpech (sleep-) hulp nodig heeft kunt u contact opnemen met de Finse automobielclub Autoliitti.
Openbaar vervoer
Zelfs het kleinste plaatsje is meestal nog op het fantastische busnet in Finland aangesloten. Per dag zijn in Finland circa 45.000 bussen onderweg en die rijden met een verbazingwekkende stiptheid van halte naar halte. Door een uitstekende coördinatie met veerboten en spoorwegen, sluiten de vertrektijden van de verschillene vervoersmiddelen meestal zeer goed aan. Er is een uitgebreid net van regionale bussen, maar juist de Expresbussen (Pikavuoro) zijn voor budget-toeristen zeer interessant. Zo kunt u snel, voor weinig geld grote afstanden afleggen.
Het breedspoor dat vorige eeuw aan het Russische spoornet werd aangepast, zorgt nu voor een ongekende weelde. Van Lapland tot Turku, van de Russische grens tot Haparanda: het Finse spoorwegennet biedt met ongeveer 6000 km een belangrijk verbindingsnet tussen de grote Finse steden. Onder tsaar Alexander II werd in 1857 begonnen met de aanleg van het spoorwegennet, waarvan tot op de dag van vandaag 1950 km geëlektrificeerd is. De rest wordt met diesellocomotieven bereden. De beste verbindingen bestaan in het zuiden, maar een tweetal lijnen voert naar Kemijärvi en Kolari in het zuidelijke Lapland. Met een gezwind vaartje (140-160 km/u, de Pendolino S 220 heeft zelfs een topsnelheid van 200 km/u) wordt u op comfortabele wijze door het landschap gereden. Comfortabel is niets te veel gezegd want de wagons zijn door de spoorbreedte duidelijk ruimer dan in West-Europa. Opvallend is dat de Finse 2e klasse duidelijk meer te bieden heeft dan de 1e klasse bij de NS of de Belgische Spoorwegen.
Bij al deze aangename kanten van het treinrijden in Finland zou men de belangrijkste reden om de trein te nemen bijna vergeten: reizen per trein is in Finland goedkoper dan waar ook in Europa.
Taxi’s
In Helsinki kunt u overal op straat en bij taxistandplaatsen (bijvoorbeeld trein- en busstations, het Zweedse theater en op het Senaatsplein) in een taxi stappen. Als u Engels spreekt, verstaat de chauffeur u zeker. Alle taxi’s hebben een geijkte meter, maar u kunt ook vaste prijzen afspreken. Tussen 22.00 en 7.00 uur wordt er een nachttoeslag geheven. Vrije taxi’s hebben een geel brandend lampje op het dak.
Taxi-rijden in Finland is niet goedkoop, maar het feit dat taxichauffeurs geen fooi verwachten, maakt de rit in ieder geval in psychologisch opzicht iets betaalbaarder.
Vanaf de Vantaa-Helsinki Airport kunt u (goedkoop) gezamenlijk een taxi naar de stad nemen. Dat is geen gesjacher zoals u misschien uit Afrika of Azië kent, maar een officieel systeem met vaste prijzen dat uitstekend functioneert. De rit duurt ongeveer 20 minuten en kost circa 140 FIM.
Elders in het land zijn taxi’s ook wijd verbreid. Ze vormen naast het goede busnet een belangrijke transportmogelijkheid in dit uitgestrekte land.